اصول تفکر ناب

همچنانکه ووماک و جونز در تفکر ناب تشريح کرده‌اند:

” نقطه شروع اصلی تفکر ناب، ارزش است. اين تنها مصرف‌کننده نهايی است که می‌تواند ارزش را تعريف کند و ارزش تنها هنگامی دارای معنا و مفهوم معينی است که در چارچوب يک محصول معين ( يک کالا يا خدمت و يا هر دو همزمان) بيان
شود، محصولی که نيازهای مصرف‌کننده خود را با قيمتی معين و در زمانی معين برآورده می‌کند.”

بر طبق فوق، ناب‌انديشان بايد در هنگام تعريف و آفرينش ارزش که مهم‌ترين گام اوليه هر گونه خيزش نابی است بر نيازهای مشتری متمرکز شوند و نه بر نيازهای صاحبان شرکت و سهام، نه بر نيازها و برنامه‌های مالی مديران ارشد شرکت، نه بر دارايی‌ها و نحوه سازماندهی کنونی شرکت و نه هيچ چيز ديگری به جز ارزش از نگاه مشتری. در اين باره ووماک و جونز درباره اينکه مديران بر خلاف فوق، چگونه ارزش را تعريف می‌کنند چنين می‌گويند:

” اما چرا يافتن يک نقطه درست شروع برای رسيدن به تعريف ارزش، تا بدين حد دشوار است؟ شايد تا اندازه‌ای به اين دليل که بیش‌تر توليد‌کنندگان می‌خواهند فقط چيزی را بسازند که قبلاً ساخته‌اند و بسياری از خريداران هم ياد گرفته‌اند که چگونه به دنبال صورت‌های ديگر چيزهايي باشند که قبلاً خريده‌اند.

آنها خيلی ساده از يک مبدأ اشتباه شروع می‌کنند و در يک مقصد اشتباده خاتمه می‌دهند. تا کنون هر گاه توليدکنندگان يا مشتريان تصميم گرفته‌اند ارزش را بازانديشند، غالباً به فرمول‌های ساده‌ای پناه برده‌اند چون هزينه کم‌تر، افزايش تنوع محصول از طريق يکسان‌سازی مشخصه‌های محصول و تحويل سريع.

اما آنها بايد ارزش و تعاريف قديمی و ناسازگار با يکديگر را تجزيه و تحليل کنند و دريابند که به راستی چه چيزی، کی و به چه ميزانی مورد نياز است.”

تجزيه و تحليل جريان ارزش

جريان ارزش، مجموعه‌ای است از کليه اعمال ضروری برای ارائه يک محصول معین (يک کالا يا خدمت يا هر دو با هم) که
در هر کسب و کاری از طريق اين سه وظيفه مهم مديريتی انجام می‌شود:

وظيفه حل مشکل که از انگاره محصول شروع و تا ورود آن به بازار ادامه می‌يابد و از طريق طراحی تفصيلی و مهندسی انجام می شود. وظيفه مديريت اطلاعات که از گرفتن سفارش تا تحويل محصول ادامه می يابد و از طريق زمان‌بندی توليد انجام می‌گيرد و وظيفه دگرگونی فيزيکی محصول که از مواد اوليه شروع می‌شود و تا محصول کامل و آماده برای مصرف در دستان مشتری ادامه می‌يابد.

تجزيه و تحليل جريان ارزش، گام بعدی تفکر ناب است، گامی که شرکت‌ها به ندرت برمی‌دارند ولی تقريباً همين گام است که حجم بسيار زياد و در حقيقت بهت‌آور مودا را بر ملا می‌کند.”

برای آغاز کار شما بايد برای تمام جريان‌های ارزش خود نقشه جريان ارزش را ترسيم کنيد.

ايجاد حرکت در جريان ارزش

فقط پس از تعريف ارزش و ترسيم نقشه‌های جريان ارزش است که ناب‌انديشان می‌توانند سومین اصل تفکر ناب را به کار برند:

ايجاد حرکت در گام‌های ارزش آفرين باقيمانده. برداشتن چنين گامی مستلزم تغيير فکر بنيادين تمام کسانی است که
با آن درگير خواهند بود. همچنين کارکردها و واحدهایی که به عنوان ابزاری برای طبقه‌بندی و سازماندهی کار مورد استفاده قرار می‌گرفتند بايد به نحوی تغيير يابند که بتوانند در خدمت خانواده‌های محصول باشند و نيز شيوه توليد دسته و صفی قبلی بايد به شيوه توليد پيوسته مقادير کم و به طور ايده‌آل يک واحدی مبدل شود.

در واقع، “حرکت پيوسته” اختراع مهم هنری فورد است، اختراعی بس مهم‌تر از توليد انبوه.

استقرار همواری و کشش

در نتيجه انجام سه گام و اصل قبل، اکنون شرکت ناب آماده است تا يک تغيير انقلابی را آغاز کند: تبديل شيوه زمان‌بندی توليد بر اساس پيش‌بينی فروش، به شيوه ‌ای که به ايشان امکان می‌دهد دقيقاً آن چيزی را توليد کند که مشتری از او خواسته است.

به گفته ووماک و جونز: ” اکنون شما می‌توانيد به مشتری امکان دهيد که محصول را در هنگام نياز از شما بيرون کشد به جای آنکه محصولاتی را که غالباً مشتری خواهان آن نيست، به وی تحميل کنيد (يا برانيد). به بيان ديگر، هيچ فرآيند، کارکرد يا واحدی؛ کالا يا خدمتی را توليد نمی‌کند، مگر آنکه مشتری‌ای در پايين جريان آن را درخواست کرده باشد.

البته برداشتن اين گام، کمی سخت‌تر و پيچيده‌تر از برداشتن گام‌های قبلی است. 

جستجوی کمال

چنانچه ووماک و جونز تأکيد می‌کنند: “پس از انجام اصول ناب پيشين، همه افراد درگير درخواهند يافت که کاهش ميزان کار، زمان، فضا، هزينه و اشتباهات، حدی ندارد و شرکت می‌تواند هر چه بيش‌تر محصولی را عرضه دارد که مشتری هر چه
بيش‌تر و بيش‌تر واقعاً خواهان آن است.” اين همان است که جستجوی کمال نام دارد: بهبود مستمر جريان ارزش هر محصول با برداشتن مجدد گام‌های قبل برای درک بهتر ارزش از نگاه مشتری، تجزيه و تحليل دقيق‌تر جريان ارزش برای
شناسايي اتلاف‌های بيش‌تر و ايجاد يک حرکت پيوسته‌تر و تعميم آن به بخش‌هايي که هنوز از طريق حرکت پيوسته به يکديگر متصل نشده‌اند و سرانجام تعميم سيستم کششی به جريان ارزش گسترده‌تر.
توجه: تمام نقل‌قول‌ها از جيم ووماک و دان جونز از کتاب تفکر ناب، ترجمه فارسی، اقتباس شده است.